ANKARA (PERRE) - (Şeriban ÖZÇAKMAK) - Papa 14. Leo'nun 27-30 Kasım tarihleri arasında Türkiye'ye yapacağı ziyaret, özellikle İznik'te planlanan ayin ve ekümenik buluşma nedeniyle ülkede geniş bir tartışma yarattı. Papa'nın göreve gelişinden sonraki ilk yurtdışı ziyareti olması bakımından dikkat çeken program hem diplomatik açıdan hem de siyasi tartışmalar bakımından yoğun şekilde gündemi meşgul ediyor.
Papa'nın Türkiye ziyareti siyasi tartışmayı büyüttü; laiklik ve egemenlik vurgusu öne çıktı
Ziyaretin yankıları sürerken, en sert açıklamalardan biri Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD) Genel Merkezi'nden geldi. ADD, söz konusu programın 'ekümeniklik iddiasını güçlendirme ve Lozan Antlaşması'nı tartışmaya açma girişimi' olduğunu belirterek sert ifadeler kullandı.
Papa'nın Programı: Ankara, İstanbul, İznik ve Beyrut Hattı
Papa 14. Leo'nun Türkiye ziyareti kapsamında:
27 Kasım: Ankara'da resmi temaslar yapılacak. 28 Kasım: İstanbul'da ruhani liderlerle toplantılar gerçekleştirilecek; ardından helikopterle İznik'e geçilerek 325 yılında toplanan Birinci İznik Konsili'nin yıl dönümüne atfen düzenlenen ayin ve buluşmaya katılınacak. Aynı gün Papa yeniden İstanbul'a dönerek Vatikan Temsilciliği'nde görüşmeler yapacak. 29 Kasım: Sultanahmet Camisi, Mor Efrem Süryani Kadim Ortodoks Kilisesi, Aya Yorgi Kilisesi ve Fener Rum Patrikhanesi ziyaret edilecek. Papa ile Fener Rum Patriği Bartholomeos'un ortak bir bildiri imzalaması bekleniyor. Gün, Volkswagen Arena'da düzenlenecek ayinle tamamlanacak. 30 Kasım: Papa, öğleden sonra İstanbul'dan Beyrut'a hareket edecek. İstanbul'da Papa'nın ziyaret edeceği ibadethanelerde olağanüstü güvenlik önlemleri alınırken, kiliselerde hazırlıklar günler öncesinden tamamlandı.
ADD'den Sert Çıkış: 'Büyük Atatürk 100 Yıl Önce Buna İzin Vermemişti'
Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Merkezi, yayımladığı basın açıklamasında Papa'nın İznik programını ve ziyaretin siyasi etkilerini sert sözlerle eleştirdi. Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
-'Bu ziyarette amaç, Fener Rum Patriği Bartholomeos'un ekümeniklik iddiasını güçlendirmektir.'
-'Lozan Antlaşması'nı delerek tartışmaya açmak isteyen bu girişim kabul edilemez.'
'Büyük Atatürk yüz yıl önce böyle bir ziyaret ve gösteriye izin vermemiştir.'
-'İktidarın bu ziyarete izin vermesi ve siyaset kurumunun tepkisizliği anlaşılır değildir.'
ADD, devlet yöneticilerini ve yönetmeye talip olan tüm siyasetçileri, 'laiklik ilkesinin, milli egemenliğin ve Cumhuriyet'in temel kazanımlarının farkında olarak davranmaya' çağırdı. ADD'nin açıklamasının ardından çeşitli milliyetçi ve ulusalcı çevrelerden de benzer değerlendirmeler geldi. Tepkilerde ortak nokta, İznik'te gerçekleştirilecek ayin ve buluşmanın 'yalnızca dini değil siyasi bir hamle' olduğu yönünde. Bazı siyasi gruplar, ziyaretin Türkiye'nin üniter yapısını ve Lozan'ın sağladığı hukuki statüyü zedeleyebileceğini savunarak şu görüşleri dile getirdi:
-'İznik programı, ekümenik iddianın fiilen tanınması anlamına gelir.'
-'Bu tür etkinlikler Türkiye'de Bizans mirası üzerinden yeni tartışmalar yaratmayı hedefliyor.'
-'Devlet, bu ziyaretlerde çok dikkatli olmalı; hassas çizgiler aşılmamalıdır.'
Destek Verenler de Var: 'Dinlerarası Diyalog İçin Önemli Bir Fırsat'
Öte yandan Türkiye'deki Hristiyan cemaatler, Papa'nın Türkiye ziyaretini olumlu karşılıyor. Katolik ve Ortodoks toplulukları, ziyaretin:
Türkiye'de yaşayan Hristiyan azınlıkların görünürlüğünü artıracağı, Dinlerarası diyalog için yeni bir kapı aralayacağı, Asırlardır süren Katolik-Ortodoks ayrılıklarının yumuşamasına katkı sağlayacağı görüşlerini savunuyor. Bazı akademisyenler ve dinler arası diyalog temsilcileri, İstanbul'un tarihsel rolü ve coğrafi konumu nedeniyle bu ziyaretin 'sembolik önem taşıdığını' belirtiyor.
Siyasi Tartışmanın Ekseni: Egemenlik, Lozan ve Laiklik
Papa 14. Leo'nun ziyareti Türkiye'de şu temel başlıkları yeniden gündeme taşıdı:
Ekümeniklik tartışması: Fener Rum Patrikhanesi'nin uluslararası konumu yeniden gündeme geldi. Lozan'ın hükümleri: Patrikhanenin statüsünün Lozan çerçevesinde ulusal yetki altında olduğu vurgusu yapılıyor. Laiklik ve devlet gelenekleri: Türkiye'nin dini kurumlarla ilişkisinin sınırları, Atatürk döneminden bu yana aşılamayan 'kırmızı çizgiler' üzerinden yeniden tartışılıyor. Dış politika ve diplomasi: Papa'nın ziyareti, Türkiye'nin uluslararası konumunu ve Batı-Doğu dengelerini de etkileyebilecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Ziyaret Daha Başlamadan Türkiye'yi İkiye Böldü
Papa 14. Leo'nun Türkiye ziyareti, yalnızca bir diplomatik program değil, tarihsel, siyasal ve toplumsal yönleri olan çok boyutlu bir tartışmayı beraberinde getirdi. ADD'nin sert açıklaması, laik ve milliyetçi çevrelerdeki tepkiler, kilise topluluklarının beklentileri ve hükümetin yaklaşımı birlikte değerlendirildiğinde: Papa'nın İznik ve İstanbul programı, Türkiye'de önümüzdeki günlerde de gündemin ilk sıralarında yer almaya devam edecek gibi görünüyor.
Kaynak : PERRE
