Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Orman Fakültesi Orman Endüstrisi Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Hülya Varlıbaş Başboğa, yürütücülüğünde başlatılan proje kapsamında kağıt atıkları değerlendirilerek, siyah renkli plastik fidan poşetinin yerine kullanılabilecek ve doğada çözünebilen saksı geliştirilmesi hedefleniyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayelerinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 26 Eylül 2017'de başlatılan Sıfır Atık Projesi, israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, atık oluşumunun engellenmesi ya da azaltılması, oluşan atıkların kaynağında ayrıştırılarak toplanması ve geri kazanımının sağlanması gibi hedefleri içeriyor ve bir atık yönetim felsefesi olarak tanımlanıyor. Projenin başlamasıyla üniversitelerde bu felsefe doğrultusunda yapılan araştırmaların sayısı artıyor.
Bunlardan biri olan ve TÜBİTAK 1505 Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı tarafından desteklenen 'Kağıt Fabrikası Elek Altı Çamurunun Toprakta Çözünebilir Saksı Üretiminde ve Kalıplı Ambalaj Malzemesi Üretiminde Değerlendirilmesi' projesi Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Orman Fakültesi Orman Endüstrisi Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Hülya Varlıbaş Başboğa tarafından yürütülüyor.
Projenin detaylarını AA muhabiri ile paylaşan Başboğa, orman fidanlıklarında ve peyzaj bitkilerinde fide çimlendirme ve dikiminde kullanılan siyah plastik ambalajların fidelerden çıkarılmadan dikilmesi durumunda toprağa karışarak çevreyi kirlettiğini ve fide köklerinin hava alamaması nedeniyle kök dolanmasına yol açabildiğini söyledi.
Bu soruna çözüm bulma hedefiyle projeye başladıklarını belirten Başboğa, ana malzeme olarak kağıt fabrikalarından çıkan elek altı çamuru ile tekstil fabrikalarının genellikle yakmaya gönderdiği atık tarak altı kenevirini birleştirerek dörtlü bardak formunda bir ürün geliştirmeye çalıştıklarını anlattı.
Elek altı çamuru ve atık kenevir ile ürettikleri malzemenin toprak ve fide ile birlikte toprağa gömülebileceğini kaydeden Başboğa, 'Malzememiz, peçete gibi kopartılarak toprağa dikilecek, toprak içinde hangi malzemenin ne kadar sürede çözüneceği, içine katılacak katkı maddeleriyle belirlenecek. Toprakta çözülecek ve toprağın verimini artıracak.' dedi.
- 'Yılda 200 bin ton kağıt üreten bir fabrikada 10 bin ton kağıt atığı oluşuyor'
Projede yılda 200 bin ton kağıt üreten Balıkesir'deki Varaka Kağıt Fabrikası ile birlikte çalıştıklarını ve elek altı çamuru denilen kağıt atıklarını, yılda 10 bin ton atık çıkan bu fabrikadan temin ettiklerini bildiren Başboğa, proje yazım aşamasında ön denemeler yaptıklarından bahsetti.
Başboğa, 'Ön çalışmalarla birlikte sadece elek altı çamurunu viyol (plastik malzeme kullanılarak yapılan, küçük delikleri bulunan ve içinde tohum yetiştirmek için kare ve yuvarlak formları bulunan aparat) haline getirerek doğada denemelerini gerçekleştirdik ve içine toprak koyduğumuzda çevre dostu bir malzeme haline geldiğini gördük, denemelerimiz başarıya ulaştı.' diye konuştu.
- 'Tamamen çevre dostu, sıfır atık bir malzeme üretmeyi hedefliyoruz'
Proje tamamlandığında seri üretime geçileceğini belirten Başboğa, Varaka Kağıt Fabrikası'nda doğada çözünebilen saksı üretimi için yeni bir hat açılacağı bilgisini verdi.
Projenin, tamamen çevreyi koruma odağında kurgulandığını vurgulayan Başboğa, şunları söyledi:
'Öncelikle kullanılan atık miktarını azaltmak, ardından atık malzemelerden yenilikçi bir ürün elde etmek istedik. Atık kenevirin sanayide kullanımını yaygınlaştırmayı, düşük karbon iziyle doğadaki ayak izlerimizi küçültmeyi, petrol kaynaklı ürünlerin kullanımını öncelikle azaltmayı, sonrasındaysa bunları zamanla tamamen ortadan kaldırmayı ve dışa bağımlılığımızı azaltmayı hedefledik. Tarım alanında yenilikçi bir ürün üretmek istedik. Bu çalışmamızda tamamen çevre dostu, sıfır atık bir malzeme üretmeyi hedefliyoruz.'
Başboğa, aynı zamanda makine parçaları ve hassas malzemelerin nakliyesinde kullanılan köpük gibi doğada çözünmeyen ambalaj malzemelerinin yerine ürünün şekline göre üretilebilecek, biyobozunur ve tamamen atık malzemelerden oluşan bir malzeme ile geliştirmeyi planladıklarını ifade etti.
Geliştirecekleri malzemenin ambalaj atıklarından kaynaklanan kirliliğin azaltılmasına katkı sunacağına değinen Başboğa, 'Projemizin diğer bölümü olan kalıplı ambalaj malzemesi kısmında yine fabrikada bir hat hazırlanacak, seri üretime geçilecek, yeni bir ürün elde edilecek ve bunlar öncelikle iç piyasaya sonra dış piyasaya pazarlanacak.' şeklinde konuştu.
- Proje ekibi
2027 yılında tamamlanarak seri üretim aşamasına geçilmesi beklenen projenin ekibinde BTÜ öğretim üyeleri Doç. Dr. Salih Parlak, Doç. Dr. Kamil Erken, Doç. Dr. İbrahim Halil Başboğa, Yozgat Bozok Üniversitesinden Dr. Öğretim Üyesi İbrahim Kılıç ile Varaka Kağıt Fabrikası'ndan Yüksek Orman Endüstri Mühendisi Umut Sakçılar, Yüksek Ziraat Mühendisi Mesut Yaşar, Çevre Mühendisi Burak Güngörmüş ve Orman Endüstri Mühendisi Tanju Demir yer alıyor.
