İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, yerel yönetimlerin hava kirliliğiyle mücadele etmek için temiz hava eylem planları hazırladıklarını belirterek, "Bu planlar, yerel sorunlara ve kaynaklara özel çözümler sunarak, şehirlerdeki hava kirliliğini azaltmayı hedefliyor." dedi.
Birleşmiş Milletlerin (BM) hava kalitesini iyileştirmeye dönük çalışmaları teşvik etmek ve kamuoyunda farkındalık yaratmak amacıyla 2019'da aldığı kararla her yıl 7 Eylül "Mavi Gökyüzü İçin Uluslararası Temiz Hava Günü" olarak kutlanıyor.
Toros, Mavi Gökyüzü İçin Uluslararası Temiz Hava Günü dolayısıyla AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, hava kirliliğinin iklim üzerindeki ısıtıcı ve soğutucu etkisi olduğunu söyledi.
Havadaki gazlar ve gözle görülemeyen küçük parçacıkların hava kirliliğine yol açtığına işaret eden Toros, "Bu kirleticiler, insanların ve hayvanların sağlığına zarar verirken, bitki örtüsüne ve çevreye de olumsuz etkilerde bulunur. Kısacası, hava kirliliği, soluduğumuz havanın hastalanması gibidir." ifadelerini kullandı.
Toros, Türkiye'deki kirli havanın fabrika ve sanayi tesisleri, termik santraller, motorlu taşıtlar, konutlarda kullanılan yakıtlar, tarım ve düzensiz şehirleşme faaliyetlerden kaynaklandığına dikkati çekerek, bu faaliyetlerden özellikle büyük şehirlerde ve sanayi bölgelerinde hava kalitesinin ciddi şekilde etkilediğini anlattı.
HAVA KİRLİLİĞİNİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Ülkede doğal gaza geçiş, ısı yalıtım çalışmaları ve kaynakların daha verimli kullanılmasının hava kirliliğini azalttığını belirten Toros, hava kirliliğiyle mücadelenin sanayi, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve şahısların ortak sorumluluğu olduğunu vurguladı.
Toros, enerji verimliliği, temiz ulaşım, doğru şehir planlaması, sanayide temiz teknoloji ve toplum bilincinin güçlendirilmesiyle sürdürülebilir çözümlerin mümkün olacağının altını çizerek, "Yerel yönetimler hava kirliliğiyle mücadele etmek için temiz hava eylem planları hazırlayıp uygulamaya çalışıyorlar. Bu planlar, yerel sorunlara ve kaynaklara özel çözümler sunarak, şehirlerdeki hava kirliliğini azaltmayı hedefliyor. Yerel yönetimler planlarla, toplu taşıma ağlarını güçlendirmeye, insanları özel araçlar yerine otobüs, metro veya tramvay gibi daha çevreci seçeneklere yönlendirmeye çalışıyor. Şehirdeki fabrikaların ve sanayi tesislerinin emisyonlarını denetlenerek yasal sınırlara uymayan tesislere yaptırımlar uygulanıyor. Yeni tesisler için çevre dostu teknolojiler şart koşuluyor." diye konuştu.
TÜRKİYE DÜNYADA HAVA KİRLİLİĞİNDE 67. SIRADA
Öte yandan İsviçre merkezli hava kalitesi izleme veri tabanı IQAir'ın yayımladığı rapora göre Türkiye'nin dünyada hava kirliliğinde 67'nci sırada yer aldığını anımsatan Toros, geçen yıl en temiz havaya sahip ilin Kırşehir, havası en kirli ilin ise Düzce olarak belirlendiğini söyledi.
Toros, rapora göre dünya nüfusunun yüzde 99'unun hava kalitesinin düşük olduğu yerlerde yaşadığını vurgulayarak kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtlar sonucu sera gazlarının yoğun salındığı yerlerin havasının kötü olduğunu kaydetti.
HAVAMIZI NELER KİRLETİYOR?
Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu Adına, Dr. Pelin Duru Çetinkaya’nın derneğin internet sayfasından yayımladığı açıklaması şöyle:
“Dünya nüfusunun yüzde 91’inin, Dünya Sağlık Örgütü’nün limitlerine göre kirli hava soluduğu bilinmektedir. Ne yazık ki ülkemizde 2017 yılından beri her yıl hava kirliliği, trafik kazalarının 6 katından fazla ölüme sebep olmaktadır. Peki, havamızı neler kirletmektedir? Hava kirliliği doğal kirleticilerden ortaya çıkabileceği gibi, insan faaliyetlerinden de kaynaklanmaktadır.
Doğal Kirleticiler; yanardağ volkan faaliyetleri, çöl tozu, orman yangınları ile bitki örtüsü ve doğanın tahrip edilmesi örnek olarak verilebilir.
Yapay Kirleticiler ise ısınma, trafik, elektrik üretimi, sanayi, madencilik, inşaat, endüstriyel tarım ve orman yangınları gibi insanların faaliyetleri sonucu oluşan kaynaklardır.
İnsan Faaliyetlerine Bağlı Başlıca Hava Kirliliği Nedenleri;
*Sanayi ve santrallerde enerji üretimi için kullanılan fosil yakıtlar
*Ulaşım için kullanılan fosil yakıtlar
*Madencilik tesisleri ve endüstriyel tesisler
*Evlerde ısınma amaçlı kömür ve odun yakılması
*İnşaat faaliyetleri ve yollardan kaynaklanan tozlar
*Bazı endüstriyel tarım faaliyetleri
*Atıkların ve tarımda anızın yakılması sayılabilir.”
